Redactie e-mailadres: info@pianovrienden.nl
Kantelmoment
Kantelmoment
Thijs Bonger
Je hoeft niet helderziend te zijn om te voorspellen dat we door de Coronacrisis terecht zijn gekomen bij een kantelmoment in de geschiedenis. Weinig zal nog hetzelfde zijn als we eruit komen.
Alle pianostukken op de cd die voor me ligt zijn voortgekomen uit een ander kantelmoment in de geschiedenis. De Eerste Wereldoorlog. In 1914 begonnen, vol overmoed en nationalisme, zette die alle waarden op zijn kop. Technische vooruitgang, eerst een bron van optimisme, bleek ineens ook tegen ons gebruikt te kunnen worden. Mitrailleurs, tanks, gifgas en bacteriebommen maakten miljoenen slachtoffers.
En wie schreef die pianostukken? ‘Frank Bridge’, zei je?’ ‘Nooit van gehoord’. Als het meezit krijg je als reactie: ‘Was dat niet de leraar van Benjamin Britten?’. Toch heeft Bridge een omvangrijk, boeiend en zeer gevarieerd oeuvre nagelaten. Hij verloor veel vrienden en collega’s op het slagveld en ging daardoor radicaal anders componeren. Voor de oorlog schreef hij eerst muziek à la Brahms en daarna in de stijl van Debussy. Maar door alle gruwelijkheden en het leed vond hij die muzikale taal niet meer passen bij de tijd.
In 1915 torpedeerde een Duitse duikboot de Britse oceaanstomer Lusitania. 1200 passagiers verdronken, waaronder een bevriend echtpaar en hun 9-jarig dochtertje Catherine. Frank Bridge was dol op haar en besloot zijn verdriet te kanaliseren in het diep tragische ‘Lament for Catherine’. Luister daar eerst maar eens naar. Dan hoor je de sterke kanten van de in Breda wonende Engels/Nederlandse pianist Kelvin Grout. Zes jaar lang was hij de vaste pianist van zanglegende Elisabeth Schwarzkopf. Hij speelt deze weeklacht langzaam, bijna aarzelend, met minuscule denkpauzes, en een subtiel aaiend toucher, waardoor het geheel je naar de keel grijpt. In dit stuk werkte Bridge voorzichtig met dissonanten, noten die samen niet zo lekker klinken. Die schurende klanken vinden we in ruimere mate in zijn ‘Pianosonate’ van rond 1920. Daarin horen we de oorlog nog voortwoeden, ook al was hij afgelopen. Bridge droeg die sonate op aan een bevriende componist die op zijn 33 e sneuvelde. Doodsklokken openen dit lange, sombere en heftige stuk. En sluiten het ook weer af. Ook hierin valt weer op hoe bedachtzaam Kelvin Grout speelt, met enorm veel aandacht voor variatie in toucher. Een rijk scala komt voorbij, van wollig en zacht tot flitsende zweepslagen.
Om alle kommer en kwel een beetje te compenseren staan er op de cd gelukkig ook een paar luchtige stukjes, waarin Bridge probeerde te ontsnappen aan alle ellende. ‘Miniature Pastorals’. Het muzikale equivalent van een schattig geïllustreerd, ouderwets kinderboek over de belevenissen van een jongetje en meisje. Compleet met een licht droevig walsje en een kwinkelerend vogeltje. Vol liefde gespeeld op deze mooi opgenomen schijf, die trouwens wel aan de korte kant is.
Frank Bridge, door pianist Kelvin Grout, label Etcetera.
Dit bericht en cd beschrijving heeft ook in BN/DeStem heeft gestaan.
Dit bericht en cd beschrijving heeft ook in BN/DeStem heeft gestaan.
Frank Bridge, door pianist Kelvin Grout