Over Christian Sanders als pianist en Schubert-specialist

Wat betekent Schubert voor jou persoonlijk?

Voor mij is Schubert een heel bijzonder componist. Dat heeft voornamelijk te maken met het feit dat zijn muziek de luisteraar altijd weet te raken met de warmte, liefde en hoop die eruit spreekt. Het feit dat Schubert als persoon een zwaar leven heeft gehad en, in tegenstelling tot veel van zijn tijdgenoten, niet als grote componist werd erkend en op zeer jonge leeftijd is overleden, maakt hem tot iemand met wie je je goed kunt inleven.

Hoe is je fascinatie voor Schubert ontstaan?

Ik heb een gedeelte van mijn opleiding in Wenen gevolgd. Daar heb ik de liefde en fascinatie voor Schubert echt ontdekt. Dit heeft ook te maken met de invloed van Oostenrijkse volksmelodieën en de melancholische nabijheid van de dood die in Oostenrijk sterk aanwezig is. Dit weerspiegelt zich ook in de muziek van Schubert.

Wat maakt Schuberts werk technisch en emotioneel zo uitdagend voor een pianist?

De muziek van Schubert is veel moeilijker dan de meeste mensen denken. Zijn muziek klinkt vaak heel eenvoudig, maar juist dat maakt het zo moeilijk. Technisch is Schubert ontzettend lastig te spelen en vereist veel vingervlugheid. Toch moeten alle loopjes vanzelfsprekend en moeiteloos klinken. Omdat je bij Schubert niet de grote klanken en virtuositeit kunt benadrukken, moet je vooral zijn ‘eigen taal’ kennen. Daarnaast vereist zijn werk een zeer verfijnde aanslag.

Heb je een favoriete compositie van Schubert? Waarom juist die?

Ik vind het lastig om een absoluut favoriet werk te noemen, daarom noem ik er twee: de Sonates D959 en D960. Deze sonates zijn gecomponeerd vlak voor zijn dood, maar verschillen totaal van karakter. D959 vertelt als het ware een levensverhaal met zowel mooie als pijnlijke momenten. D960 voelt alsof Schubert al bezig is met het volgende leven – ik heb echt het gevoel dat hij daarin zijn naderende einde accepteert.

Hoe bereid je je voor op het uitvoeren van Schuberts werk?

Een concert met uitsluitend Schubert vereist een specifieke voorbereiding. Omdat hij niet volledig in de klassieke noch in de romantische stijl past, is het lastig zijn werk met dat van andere componisten te combineren. Daarom presenteer ik zijn muziek het liefst in een volledig Schubert-programma, een zogeheten Schubertiade. Om het spannend te houden voor het publiek, vertel ik ook graag iets over wie Schubert was en wat zijn muziek bijzonder maakt.

Zijn er bepaalde pianisten of opnames van Schubert die je inspireren?

Ik beperk me niet tot een of twee opnames, maar ik kan wel zeggen dat Schubert het beste tot zijn recht komt als je iets begrijpt van de Oostenrijkse cultuur. Schubert legde veel nadruk op nationale afkomst in zijn muziek. Mijn voorkeur gaat daarom uit naar pianisten die uit die regio komen of daar hun carrière hebben gehad, zoals András Schiff, Paul Badura-Skoda, Alfred Brendel, en Maria João Pires vanwege haar intieme interpretaties.

Hoe breng je iets nieuws in je interpretatie van een componist die zo vaak gespeeld is?

Als pianist is het altijd je taak om iets eigens toe te voegen aan elk werk dat je uitvoert. Schubert wordt volgens mij overigens niet extreem vaak gespeeld. Componisten als Beethoven, Liszt en Chopin zie je vaker op programma’s. Schubert is een gespecialiseerde componist die muzikaal moeilijker te interpreteren is omdat hij precies op de grens van twee stijlperiodes zit. Juist dat maakt hem zo uitdagend. Tijdens mijn opleiding in Wenen heb ik me daar uitgebreid op gericht.

In hoeverre speelt improvisatie een rol in jouw vertolking van Schubert?

Ik improviseer zelf niet, maar sommige composities van Schubert hebben een sterk improvisatorisch karakter. Denk bijvoorbeeld aan de acht Impromptu’s, op. 90 en op. 142. De soepelheid, spontane harmonieën en melodieën doen denken aan improvisaties. Hoewel het volwaardige composities zijn, moeten ze toch klinken alsof ze ter plekke ontstaan.

Wat is voor jou het verschil tussen Schubert solo spelen en in een trio?

Het grote verschil is dat je bij kamermuziek altijd rekening moet houden met andere musici. Je maakt niet alleen muzikale keuzes voor jezelf, maar ook samen. Dat maakt het bijzonder: je leert nieuwe ideeën kennen en deelt je eigen interpretaties. In Schuberts kamermuziek, zoals in de pianotrio’s, is goede communicatie essentieel, vooral door het veelvuldig overnemen van motieven tussen piano en andere instrumenten.

Hoe zou je je eigen stijl als pianist omschrijven?

Mijn stijl hangt sterk af van de componist. Ik ben niet uitgesproken conservatief of vooruitstrevend, maar zoek naar balans. Authenticiteit is voor mij belangrijk: ik verdiep me in de culturele context van de componist en blijf daar trouw aan. Daarbinnen geef ik ruimte aan mijn eigen interpretatie. Als je te veel nadruk legt op je eigen stijl, verlies je de historische nuance.

Over zijn werk in een trio en concertervaringen

Kun je iets vertellen over het trio waarin je speelt? Hoe is het ontstaan?

Op dit moment heb ik geen vast trio. Ik neem regelmatig deel aan verschillende muzikale projecten, en soms maakt een pianotrio daar deel van uit. Tijdens mijn opleiding in Wenen had ik wel een vast trio waarmee we ons verdiepten in de Slavische muziek, vooral uit Tsjechië, zoals het werk van Smetana. Samen voerden we zijn pianotrio uit, een compositie sterk beïnvloed door Tsjechische volksmuziek. Omdat mijn trioleden deze culturele achtergrond hebben, hielp dat enorm bij het begrijpen en authentiek vertolken van die stijl.

Hoe verliep de samenwerking met je medemuzikanten binnen het trio?

Op dit moment werken we helaas niet meer samen, maar ik kijk met veel plezier terug op die periode.

Wat is het grootste verschil tussen solo spelen en spelen in een ensemble?

Bij solo speel je volledig op jezelf, terwijl je in een ensemble constant met elkaar in dialoog bent. Je maakt niet alleen interpretatieve keuzes voor jezelf, maar ook in samenspraak met anderen. Je vormt als groep een muzikaal geheel. Door vaker samen te spelen groei je niet alleen individueel, maar ook als ensemble. Dat is een bijzonder proces.