Madgic Piano Inzichten – door Geoffrey Madge
NIEUW: Madgic Piano Inzichten – door Geoffrey Madge
Met een levenslange carrière als internationaal concertpianist, gepassioneerd docent en gevraagde masterclassgever, deelt Geoffrey Madge nu zijn persoonlijke en diepgaande inzichten in pianospel. In deze nieuwe rubriek biedt hij compacte, praktische suggesties – geboren uit jarenlange ervaring – voor zowel beginnende als gevorderde pianisten. Deze “Madgic Piano Inzichten” zijn geen vaste regels, maar speelse uitnodigingen tot experiment en ontdekking. Ze helpen je om beweging, ademhaling, klank en emotie op natuurlijke wijze met elkaar te verbinden. Kies eruit wat bij je past en laat de rest los. Vertrouw op je intuïtie – die weet vaak precies wat je nodig hebt. Elk inzicht is bedoeld om je muzikaliteit te verdiepen, je techniek te verfijnen en vooral: je spel persoonlijker en vrijer te maken.
Blijf luisteren, blijf voelen. Ontdek, speel, ervaar.
Welkom in de wereld van Madgic.
Maandelijks Inspiratiecitaat
Elke maand delen we een inspirerend citaat – een gedachte die tot nadenken stemt, je spel kan verdiepen of je visie op muziek verbreedt. Het zijn uitspraken van Geoffrey Madge zelf, of principes van beroemde pianisten en musici uit het verleden. Deze woorden geven vaak op een eenvoudige manier weer wat we soms diep vanbinnen al aanvoelen. Of het nu gaat om techniek, interpretatie, expressie of intuïtie – laat je raken, verrassen of uitdagen. Misschien biedt een enkel zinnetje precies dat inzicht dat je verder helpt op je muzikale pad.
"Soms zegt één zin meer dan een hele les."
Blijf luisteren, blijven leren – elke maand opnieuw.
Life is not a competition.
Playing is letting it happen.
Technische aanwijzingen die vaak behulpzaam zijn
Tijdens het spelen zijn er een aantal technische punten die in de loop der tijd voor veel musici nuttig zijn gebleken. Het gaat hier niet om starre regels, maar eerder om richtlijnen die het speelgemak, de klankkwaliteit en de fysieke ontspanning ten goede komen.
Beweging van de hand bij stijgen en dalen
Wanneer je in toonladders of passages naar boven speelt, kan het helpen om de hand in een soort ellipsbeweging onderlangs te laten gaan. Bij het naar beneden spelen is de beweging tegengesteld: de hand gaat meer over de toetsen heen. Dit creëert een vloeiend gevoel van richting. Bij het afdalen voelt de beweging vaak meer naar voren gericht, alsof de energie vooruit wordt gestuurd in plaats van neerwaarts.
Akkoorden en beweging vanuit de elleboog
Bij het spelen van akkoorden is het nuttig om ze niet star vanuit de vingers neer te zetten, maar een lichte, voorwaartse beweging vanuit de elleboog te maken. Dit helpt om spanning te vermijden en geeft meer draagkracht in de klank. Het is belangrijk dat de beweging klein blijft, zodat er geen overmatige inspanning ontstaat.
Studeren met minimale beweging
Tijdens het oefenen is het raadzaam om de fysieke beweging tot een minimum te beperken. Een lichte meedeining van het lichaam is voldoende. Zorg ervoor dat je rechtop zit en vermijd het laten hangen van het hoofd. Een opgerichte houding ondersteunt niet alleen de ademhaling en concentratie, maar ook de coördinatie van armen en handen.
Hand- en vingerhouding
De vingers dienen lang te blijven, terwijl de pols parallel loopt met de toetsen. Vermijd onnodige accenten op de zware maatdelen, tenzij de muziek dit uitdrukkelijk vraagt. De vingers zouden steeds contact met de toetsen moeten behouden, ook de vingers die op dat moment niet spelen. Dit bevordert stabiliteit en controle, en voorkomt ongewenste spanning.
Horizontale positiewisselingen
Wanneer er positiewisselingen nodig zijn, voer deze dan horizontaal uit over de toetsvlakken. Til de armen niet op, maar laat ze glijden. Dit zorgt voor een vloeiende lijn in het spel en een meer gebonden klank.
Twee manieren van studeren
Het is nuttig om passages op twee verschillende manieren te oefenen. Eerst uitsluitend met de vingers, waarbij de vingers zelf al het werk doen. Vervolgens zonder de vingers afzonderlijk te gebruiken, maar de hand en onderarm het spel volledig laten uitvoeren. Daarbij moeten de vingers vlak blijven, zonder op- en neergaande bewegingen. Deze afwisseling helpt bij het ontwikkelen van zowel precisie als ontspanning.
Variatie in spelwijze
Probeer dezelfde passage op verschillende manieren te spelen. Wissel dynamieken af: zeer zacht (pp), zacht (p), sterk (f) en zeer sterk (ff). Varieer bovendien met tempi en balans tussen de stemmen. In de regel is het goed om de vingers voortdurend in contact met de toetsen te houden, behalve bij belangrijke noten die extra nadruk behoeven. Dit geeft controle en maakt het makkelijker om je aan te passen aan de omstandigheden van verschillende zalen en instrumenten.
Aanpassen aan ruimte en instrument
Geen enkele concertzaal en geen enkel instrument is hetzelfde. Daarom is het essentieel dat je flexibel blijft in je speelwijze. Een bepaalde techniek of dynamiek kan in de ene ruimte goed werken, maar in een andere ruimte te hard of te zacht klinken. Door steeds te oefenen met variatie in dynamiek, tempo en klankkleur, ontwikkel je de vaardigheid om je gemakkelijk aan te passen.
-Speed or/and loud dynamics does not create more power. There is a difference between physical, dynamic loudness and inner felt loudness.
Balans en klankkwaliteit
Het behouden van een rechte lijn van de elleboog naar de derde vinger kan soms helpen om de klankkwaliteit te verbeteren. Zie de vinger als een verlengstuk van de toets. Dit moet gebeuren zonder onderbrekingen bij de pols of elleboog, omdat dit de ondersteunende lijn van de arm – de “ondersteuningspijplijn” – kan verstoren. Deze lijn moet één ononderbroken verbinding vormen van het brein tot aan de vingertop. De botstructuur van de vingers ondersteunt elkaar hierbij.
Oefen af en toe uitsluitend met gebruik van de vingers en eventueel de onderarm, zonder andere lichaamsbewegingen. Til de melodie-vingers (vooral bij belangrijke melodielijnen) ongeveer één centimeter op. Articuleer elke melodische noot duidelijk. De overige vingers hoeven nauwelijks te bewegen. Haal de energie voor de volgende toon uit de terugslag van de toets. Dit kan het best worden geoefend in non-legato of staccato. Vermijd “slaan” of ruw aanslaan: streef altijd naar maximaal contact met de toets via de vingertoppen.
Ga bij de meeste melodische lijnen tot de bodem van de toets. Speel altijd op de zachte kussentjes van de vingertoppen. Probeer ook eens te spelen met gebruik van de hele arm, waarbij je voor vingers 2 tot en met 4 een kleine voorwaartse beweging van de onderarm maakt. Voel de subtiele balans van elke toets, waarbij de hele vingertop en de onderarm samenwerken. (De vingers dragen de arm; na het spelen moeten de vingers ontspannen.)
Bij zeer snelle passages en begeleidingen is het vaak voldoende om slechts tot aan het mechanische “aangrijppunt” (escapement) van de toets te gaan, waarbij alleen de belangrijke ondersteuningsnoten volledig tot de bodem van de toets worden gespeeld.
Om te horen hoe je in een concertzaal klinkt, is het nuttig om de melodielijnen afzonderlijk te spelen. Zo hoor je ze echt helder. Dit kan terwijl je met de linkerhand de toetsen alleen stil indrukt, zonder geluid te maken.
Vorm je pols in overeenstemming met de melodie. Richt je op de projectie van het geluid naar de achterste rijen van de zaal en verbind de klank met je bewegingen. Articuleer elke noot bewust.
Het is belangrijk dat de volledige klank van de pianostring hoorbaar is tot achter in de zaal, niet alleen het geluid dat ontstaat bij het aanslaan van de hamer op de snaar. Luister naar de volheid en de projectie van de klank in de ruimte.
Bij luide akkoorden moet de hoogste noot altijd duidelijk hoorbaar zijn en zijn volledige duur behouden.
Oefen vaak door alleen het natuurlijke gewicht van de hand te gebruiken, waarbij de vingers van noot naar noot ondersteunen. In een volgende stap kun je ook het gewicht van de onderarm laten meewerken.
Neem soms een moment om vlak vóór het aanslaan van een akkoord te stoppen en te beslissen hoe de balans moet zijn. Hoeveel is te veel, en hoeveel is juist te weinig?
De balans van elk akkoord en elke frase moet altijd een bewuste keuze zijn, vooral bij lange noten. Dit geldt ook voor het dynamisch articuleren: hoe legato of staccato iets gespeeld moet worden.
Technische aandachtspunten die vaak helpen
• Bij het spelen van stijgende toonladders of lijnen kan het nuttig zijn de hand in een elliptische beweging iets “onder” te laten gaan.
• Bij dalende lijnen voelt het natuurlijker om de hand juist iets “over” te laten gaan, wat meer voorwaarts aanvoelt.
• Speel akkoorden voorwaarts met een kleine beweging vanuit de elleboog.
• Oefen soms met zo min mogelijk fysieke beweging, hooguit een lichte meebeweging van het lichaam.
• Zit rechtop, zonder het hoofd te laten hangen.
• Houd de vingers lang en de pols parallel aan de toetsen. Vermijd accenten op de eerste tel van de maat, tenzij dit in de partituur staat aangegeven.
• Houd tijdens het spelen altijd contact tussen de vingers en de toetsen, ook met de vingers die op dat moment niet spelen.
• Maak positiewisselingen horizontaal over het oppervlak van de toetsen, zonder de armen op te tillen.
Er zijn twee waardevolle oefenmethodes:
1. Spelen uitsluitend met de vingers, zonder hulp van onderarm of handbeweging.
2. Spelen zonder enige vingerbeweging, waarbij de onderarm en hand alles uitvoeren (zonder op- en neergaande vingerbewegingen).
Probeer te spelen met verschillende dynamieken (pp, p, f, ff), tempi en balansen. Houd meestal de vingers in contact met de toetsen, behalve bij belangrijke noten die extra articulatie vereisen. Onthoud dat elke zaal en elk instrument uniek is en dus telkens een aangepaste speelmanier vraagt.
Deze benadering benadrukt dat pianospelen niet alleen een kwestie is van techniek, maar ook van luisteren, voelen en bewust keuzes maken. De fysieke verbinding – van het brein via de arm en pols tot in de vingertoppen – moet soepel en ononderbroken zijn. Door bewust te oefenen met balans, articulatie en projectie, ontwikkel je een klank die niet alleen technisch correct is, maar ook muzikaal overtuigend en rijk aan expressie.
Connecting the music to the movements. The sound and feeling need to be connected. For everyone this can be different. We need to find our own ways.
Madgic Tip 4
Balans en klankkwaliteit:
Het behouden van een rechte lijn van de elleboog naar de derde vinger kan soms helpen om de klankkwaliteit te verbeteren. Maak van de vinger een verlengstuk van de toets. Doe dit zonder onderbrekingen bij de pols of elleboog, anders wordt de ondersteunende armstructuur verstoord — deze moet één rechte lijn vormen van de hersenen tot het vingertopje. De botten van de vingers ondersteunen elkaar.
Oefen af en toe alleen met de vingers en eventueel de onderarm, zonder andere bewegingen. Til de melodische vingers ongeveer 1 centimeter op, maar alleen voor de hoofdmelodielijnen. Articuleer elke melodische noot. De andere vingers hoeven nauwelijks te bewegen. Haal de energie voor de volgende noot uit de terugslag van de toets (zie hierboven). Oefen dit vaak non-legato of staccato. Nooit slaan — zorg voor maximaal contact met de vingertoppen op de toets.
Druk bij de meeste melodische lijnen de toets helemaal tot onderaan in. Speel altijd met de vingertoppen. Probeer te spelen met de hele arm, met een kleine voorwaartse beweging van de onderarm voor vingers 2 tot en met 4. Voel de subtiele balans van elke toets met het volledige kussen van de vinger en onderarm. (De vingers ondersteunen de armen; na het spelen ontspannen de vingers).
Speel zeer snelle passages en begeleidingen alleen tot aan het escapement (het punt waarop de toets de hamer loslaat), waarbij alleen de belangrijke ondersteunende noten volledig tot aan de onderkant van de toets worden gespeeld.
-Go as far as you can see. When you get there, you'll be able to see further. (Thomas Carlyle)
Madgic Tip 3
Bereid je recital voor zoals Ferruccio Busoni het zou doen.
Wil je diepgang en vrijheid in je spel bereiken? Begin dan zoals Ferruccio Busoni adviseerde: bepaal vooraf waar je aan wilt werken. Ontwikkel eerst een stevige discipline, zodat je vervolgens je verbeelding volledig kunt laten spreken.
Speel regelmatig door, met ontspannen vingers die steeds contact houden met de toetsen – focus op de vingertoppen. Oefen zacht, met staccato of non-legato, en laat de toetsen je vingers terugbrengen.
Wissel af tussen spelen tot de bodem van de toets en tot het aanslagpunt. Let op gelijkmatige toonvorming in een zachte dynamiek en speel iets langzamer dan het uiteindelijke tempo. Houd je polsen vlak, armen vrij, ellebogen iets naar buiten, handen naar buiten gericht.
Gebruik nauwkeurige ritmes en minimaliseer vingerbeweging. Speel van het toetsoppervlak, gebruik de veerkracht van de toets. Oefen melodieën met één vinger voor het gevoel van intervallen.
Werk in kleine eenheden: per tel, twee tellen, maat. Controleer de balans van akkoorden, met nadruk op de melodische bovenstem. Articuleer elke noot helder en muzikaal. Zo bouw je klank, techniek én expressie op.
-One way of finding out what to do is to find out what you don't want to do, it's almost as good.
Madgic Tip 2
Hoe je met je lichaam kunt communiceren:
Goed pianospel moet niet alleen goed klinken, maar er ook esthetisch aantrekkelijk uitzien. Het moet gekenmerkt worden door vloeiende, ontspannen bewegingen van de handen en vingers, zonder schokkerige of nerveuze gebaren.
Elke keer dat je voelt of aanvoelt dat iets goed aanvoelt, zeg of denk dan simpelweg: “goed” of “ja.” Herhaal deze bevestiging zo vaak mogelijk. Dit helpt de hersenen de informatie te onthouden. Het kan een prettig gevoel zijn of een fysieke beweging die deze reactie oproept. Door dit stap voor stap te oefenen, leer je jezelf in feite hoe je kunt verbeteren. Soms kunnen kleine stappen tot grote vooruitgang leiden.
Dit is zelfs gunstig voor de gezondheid van het hart en de algehele trainingsverbetering. Beloon jezelf af en toe door “Ja!” te zeggen.
We moeten het lichaam en de hersenen helpen om de juiste keuzes te maken. Let op zelfs de kleinste signalen en versterk deze geleidelijk.
“Logic gets you from A to B but imagination gets you further”. (Einstein)
Madgic Tip 1
Wanneer we muziek spelen, is er altijd een emotionele lading aanwezig. Muziek komt niet alleen uit onze vingers, maar uit ons hele wezen. De manier waarop je speelt, wordt direct beïnvloed door wat je voelt. Maar hoe vind je dat gevoel dat leidt tot de juiste bewegingen?
Een goede manier om hiermee te beginnen is door je bewegingen te koppelen aan je ademhaling. Stel je voor: aan het begin van een stuk beweegt je pols rustig omhoog – dat is je inademing. Vervolgens laat je je hand dalen – je uitademing. Deze natuurlijke stroom helpt je om spanningen los te laten en je spel organisch te laten ontstaan.
Tijdens expressieve momenten kun je ook een lichte voorwaartse beweging van de bovenromp maken. Laat je pols en handen dan zachtjes mee omhoog bewegen. Oefen dit regelmatig, maat voor maat. Zo leer je hoe je lichaam en klank met elkaar verbonden zijn.
Let tijdens het studeren ook op de volgende punten:
Tijdens het spelen is er ook iets subtiels gaande: de energie van het publiek. Als je ervoor openstaat, kun je die voelen. Alles is trilling – muziek, jij, en zij.
Probeer bij natuurlijk spel het gewicht van je hand en onderarm soepel van toets naar toets te laten gaan, alsof je loopt. Laat je pols rustig bewegen, maar vermijd onnodig op- en neergaan – behalve als het helpt bij de frasering. De botten ondersteunen elkaar. Laat overbodige spanning los. Doe niets dat niet nodig is.
En misschien wel het mooiste advies: wees mild voor jezelf. Tijdens een ontroerend moment kan een stille glimlach wonderen doen – geen geforceerde, maar een echte, warme glimlach van binnenuit. Die verandert je spel op een manier die je niet kunt uitleggen, maar die je zeker kunt horen.
Redactie e-mailadres:
info@pianovrienden.nl
Pianovrienden | 2025
